Deze blog staat hier al jaren stof te vergaren, dus zal ik hem eens wat nuttiger maken door mijn gal te spuien over iets dat mij irriteert. Iedereen kent wel het concept van
‘schiftingsvragen’, waarbij je naast het geven van een correct antwoord bij een wedstrijd ook nog eens moet gokken hoeveel bezoekers de website die dag zal hebben, hoeveel juiste antwoorden er gegeven worden, enzovoort.
Het idee is dat als meerdere mensen het juiste antwoord geven, de schiftingsvraag toelaat om een winnaar te kiezen zonder procedures als
‘de onschuldige hand’ (wat vrij arbeidsintensief en papierverspillend wordt met +20000 deelnemers). Allemaal fijn, maar in realiteit zijn de ‘kennisvragen’ op de meeste wedstrijden papgemakkelijk, zeker nu iedereen het juiste antwoord kan vinden via Google. Meestal staat er een
tip bij de vraag, die doorlinkt naar een webpagina waar het antwoord gewoon letterlijk op te vinden is. M.a.w. de wedstrijd is gedegenereerd tot het uitfilteren van de echt oerdomme mensen, en
vooral tot het gokken van het juiste antwoord op de schiftingsvraag.
Het grote probleem is dat deelnemers die
voorinformatie hebben bevooroordeeld worden bij schiftingsvragen. Eerder gewonnen hebben, of iemand kennen die gewonnen heeft met een vorige wedstrijd en zich nog herinnert welk getal hij/zij had ingevuld, geeft al een enorm voordeel t.o.v. mensen die geen idee hebben van wat een redelijke gok zou kunnen zijn. Medewerkers van de krant of website die de wedstrijd organiseert mogen natuurlijk niet meedoen, maar hoe ga je hen tegenhouden om informatie te lekken tegen hun vrienden en familieleden? Er bestaan zelfs
clubs van spelers die proberen zoveel mogelijk informatie te vergaren en zo hun kans op winnen te verhogen. Als je als club een goed idee hebt van een redelijke gok en je laat elk clublid een getal in die buurt invullen, is de kans aanzienlijk dat een van die leden zal winnen.
Mogelijk om bovenstaande scenario's te saboteren gaven zowel
De Standaard als
Het Nieuwsblad een tijd geleden de antwoorden op elke schiftingsvraag van de vorige dag, samen met de lijst van winnaars. De achterliggende idee was waarschijnlijk dat als elke deelnemer dezelfde voorinformatie heeft de wedstrijd een stuk eerlijker wordt, tenminste op het eerste gezicht. Mensen met een goed inzicht in statistiek zijn nog steeds bevooroordeeld, als zij bv. de getallen van alle vorige wedstrijden verzamelen om een plausibele gok te maken bij een nieuwe wedstrijd. Ik heb dit een tijd gedaan en heb zo ooit bijna een iPhone aan de haak geslagen, ware het niet dat iemand anders nóg dichter dan 0.096% van het correcte antwoord verwijderd zat. Als je zelfs met zo'n kleine fout nog niet wint is dat toch een teken dat er iets loos is.
Ofwel hebben ze ingezien dat op die manier andere mensen bevooroordeeld worden, ofwel kreeg men teveel antwoorden met dezelfde getallen, want de juiste antwoorden worden tegenwoordig niet meer gegeven. Men krijgt enkel nog een vage ‘tip’ die meestal bestaat uit het gemiddelde correcte antwoord van een wedstrijd van lang geleden. Het is echter nogal wiedes dat de getallen zwaar fluctueren al naargelang wat er gewonnen kan worden en de periode waarin de wedstrijd plaatsvindt, dus het gemiddelde aantal deelnemers voor een wedstrijd in april voor een etentje in een restaurant is niet erg representatief voor een wedstrijd in september waarbij een iPad te winnen valt.
Zolang de schiftingsvraag gaat over een meetbare entiteit, zullen bepaalde mensen altijd bevooroordeeld zijn. De enige manier om het volledig eerlijk te maken is een systeem te gebruiken waarbij mensen gewoon een betekenisloos getal tussen nul en een miljoen moeten gokken, of de uitkomst van een groot aantal dobbelsteenworpen. Het winnende getal wordt dan getrokken zoals bij de Lotto, op een manier die een voldoende garantie op uniforme willekeur levert, liefst onder toezicht van een deurwaarder.
